Broń przyszłości służy już dwie dekady, czyli druga młodość karabinka M4A1, Miss M4

źródło: militaryphotos.net

W grach FPS, których fabuła osadzona jest w miarę bliskiej przyszłości, deweloperzy oddają w nasze wirtualne ręce futurystycznie wyglądającą broń. Mamy do dyspozycji takie konstrukcje jak ACR, XCR, Colt CM901. Tymczasem jedna z największych, najnowocześniejszych i najbogatszych armii świata - US ARMY, widzi przyszłość głównej broni strzelca zupełnie gdzie indziej! Podstawowym karabinkiem na wyposażeniu żołnierzy armii Stanów Zjednoczonych na wiele następnych lat, został będący w użyciu od 1994 roku... M4A1.

AR-15 od Armalite, protoplasta M16 i M4, źródło: ar15.com

Bardzo krótko o historii
Główna konstrukcja, na której bazuje M16 i M4, to karabinek AR-15 firmy Armalite, opracowany min. przez Eugena Stonera. Armalite miało jednak kłopoty finansowe, sprzedało prawa do konstrukcji firmie Colt, a ta przygotowała dla armii M16. Wojsko szybko zażyczyło sobie krótszy i bardziej poręczny „karabin”, co zaowocowało takimi konstrukcjami jak CAR-15, XM-177 czy Colt Commando. Każda z nich miała jednak wady, pojawił się więc bardziej dopracowany karabinek M4. Na początku używany głównie przez siły specjalne, oficerów (w zamian za pistolet Beretta), załogi pojazdów - obecnie wypiera z armii również swojego "dłuższego brata" - M16. M4 zastąpił też pistolety maszynowe - armia zrezygnowała z nich, z powodu coraz łatwiejszego dostępu "wroga" do kamizelek kuloodpornych.

XM8 w czasie testów US Army, źródło: inetres.com

M4 jako broń przyszłości
W 2013 roku US Army zadecydowało, że wybiera M4A1 jako podstawową broń strzelecką dla jednostek frontowych na kolejne lata. Decyzję podjęto po kilku próbach wyłonienia nowocześniejszej i lepszej konstrukcji - żadna jednak nie zdobyła uznania generałów.
Od 2003 roku testowano na szeroką skalę kosmicznie wyglądającą broń XM8 firmy Heckler&Koch, która miała zastąpić w wersji długiej M16 i M4 - w skróconej. Program jednak skasowano na jesieni 2005. (XM8 znalazł się na wyposażeniu kilku oddziałów armii Malezji).

Beretta ARX-160

Kolejne duże przedsięwzięcie, to ogłoszony w 2011 roku projekt "Individual Carbine", który miał wyłonić nowoczesnego następce dla właśnie M4. Wymagania zakładały przede wszystkim celność i niezawodność, ogień ciągły i pojedynczy, szyny Picatinny do montażu akcesoriów oraz przystosowanie dla lewo i praworęcznych żołnierzy.
Do konkursu stanęły takie modele jak XCR (Robinson Armament), ACR (Remington), SR-16 (KAC), SCAR (FN), CM901 (Colt), Enhanced M4 (Colt), ARX-160 (Beretta) czy HK416 (Heckler&Koch). Colt wycofał się szybko w fazie I, ponieważ warunki zmuszały do podzielenia się projektem z innymi firmami - jedną broń miało wytwarzać dla armii trzech producentów.

XCR i ACR - kandydaci na zastąpienie M4A1

Faza druga, od maja 2012, zakładała dokładne testy w terenie, testy na wytrzymałość i żywotność części, ocenę kosztów. Miała trwać półtora roku, jednak w marcu 2013 armia ogłosiła skasowanie programu. Stwierdzono, że prezentowane modele nie wnoszą znaczących i rewolucyjnych usprawnień względem M4, a jedynie drobne udoskonalenia - nic co by usprawiedliwiło wydanie prawie dwóch miliardów dolarów na program. Podjęto decyzje o dalszych zakupach M4A1 i wyposażeniu w nie wszystkich oddziałów frontowych. Armia nadal będzie obserwować trendy i nowości na rynku tego typu broni, ale nie widzi wyraźnej potrzeby zmian.

SCAR na strzelnicy, źródło: militaryphotos.net

US Army nie była też zbyt gościnna dla karabinka SCAR, który został wybrany jako nowa broń modułowa dla sił specjalnych. Po dostarczeniu jej w 2009 roku, w większej ilości min. dla Rangersów, dowództwo SOCOM wycofało się z dalszych zakupów wersji SCAR L Mk.16 - kalibru 5.56 i miało pozbyć się posiadanych do końca 2013 roku. Tłumaczono się oszczędnościami i zbyt małymi różnicami pomiędzy SCARem a M4. Planuje się natomiast kontynuować w pewnych ilościach zakupy wersji SCAR H Mk.17 - kalibru 7.62 i Mk.20 - wersji snajperskiej. Do wersji Mk.17 dostępna jest konwersja na kaliber 5.56, większą liczbę obu SCARów zamówiły siły specjalne marynarki wojennej.

Rangersi z M4A1 SOPMOD II, źródło: militaryphotos.net

M4 PIP
Dwudziestoletni M4 musi jednak trochę się zmienić, by dorównać współczesnym standardom. Przez ten okres czasu sporo zmian odbyło się  "pod maską", a w toku jest tzw. M4 Product Improvement Program.
Faza pierwsza zakłada wymianę wszystkich starszych wersji M4 (strzela serią 3 pocisków) na M4A1 (tryb ognia ciągłego). Nowe egzemplarze mają posiadać selektor ognia przystosowany dla leworęcznych osób. Od kilku lat M4A1 dostarczany jest już też z cięższą, bardziej niezawodną lufą. Faza druga to wybór przedniego chwytu z szynami RIS. Jeśli przetarg wyłoni zwycięzcę - to pierwsze egzemplarze w pełni ulepszonego M4A1s - powinny trafić do żołnierzy latem tego roku. Nie udało mi się znaleźć informacji o ewentualnym wygranym, ale wszystko wskazuje na to, że tym razem armia NIE zaadoptuje systemu zatwierdzonego przez siły specjalne w zestawie SOPMOD Block II.

Pierwszy zestaw SOPMOD z lat 90-tych

SOPMOD
SOPMOD (Special Operations Peculiar MODification) to ogólnie zestaw akcesoriów do karabinka M4A1, zatwierdzony przez dowództwo sił specjalnych SOCOM dla ich żołnierzy, w latach 90-tych, gdy M4 posiadał jedynie bulwiasty chwyt przedni i odkręcaną rączkę transportową.
Operatorzy potrzebowali skutecznej i wszechstronnej broni, nie tylko w zależności od rodzaju wykonywanego zadania, ale też według własnych preferencji. Zestaw oferował przede wszystkim system szyn przednich RIS firmy Knight's Armament (KAC), pozwalający na montowanie różnych akcesoriów. Pierwszy SOPMOD Block I zawierał min. takie elementy jak:
- kolimator Aimpoint Comp M2
- lunetę 4x ACOG firmy Trijicon
- wskaźnik laserowy AN/PEQ-2, widoczny w noktowizji
- chwyt pionowy KAC
- tłumik dźwięku KAC z systemem szybkiego montażu
- granatnik M203
Z biegiem czasu, system szyn RIS został zaakceptowany również przez armię i korpus piechoty morskiej. Element od  Knight's Armamnet stał się standardem we wszystkich M4 używanych w boju.

Elementy SOPMOD Block II

Drugi zestaw SOPMOD - Block II posiada wiele elementów wspólnych dla SCARa i M4A1, ten drugi jednak zyskał zupełnie nowy system szyn przednich - RIS II firmy Daniel Defense. Konstrukcja DD jest dłuższa, daje więcej możliwości na wygodniejsze rozmieszczenie akcesoriów, a jednocześnie likwiduje charakterystyczną dla M4, wielką, trójkątną muszkę. RIS II jest mocowany tylko do górnego korpusu (RIS od KAC opierał się na muszce i lufie), więc pozwala na tzw. pływającą lufę, co poprawia celność. Nowe akcesoria w SOPMOD II to min:
- mniejszy wskaźnik laserowy IR - AN/PEQ-15
- luneta Elcan SpecterDR o regulowanym przybliżeniu 1-4x
- celownik holograficzny EOTech 553
- chwyt pionowy Tango Down
- składana muszka KAC

Na froncie można jednak spotkać najprzeróżniejsze miksy akcesoriów, na przykład wielu żołnierzy wybierało stary kolimator Comp M2 zamiast EOTecha, ponieważ ten drugi za szybko zużywał baterie. Popularne stają się polimerowe magazynki PMAG firmy Magpul.

Mk.18 - wersja CQBR z najnowszymi akcesoriami, źródło: militaryphotos.net

Warianty
Wbrew pozorom, nie ma zbyt wielu wersji karabinka M4, używanego w siłach zbrojnych USA:
- M4 - ogień pojedynczy i trzy-strzałowa seria
- M4A1 - ogień pojedynczy i automatyczny
- Mk.18 - wersja CQBR z krótką, 10.3 calową lufą, używana przez siły specjalne. Pierwotnie miała być częścią SOPMOD II, ale ostatecznie stała się oddzielnym projektem marynarki US Navy.
Niedługo powinien pojawić się zyskujący na powszechności -  unowocześniony M4A1s.
Cała reszta oznaczeń typu: Block I, Block II - odnosi się tylko do założonych akcesoriów, a Mod 0 i Mod 1 - do systemu szyn (Mod 0-RIS od KAC, Mod 1-RIS II od DD).

FN15 czyli M4A1 z logo FN, źródło: weaponevolution.com

Przepychanki prawne
Od 2009 roku Colt nie posiada już praw do konstrukcji M4, przeszły one bezpośrednio na US Army, a to oznacza, że teraz każdy producent broni może zostać wybrany jako dostawca i dowolnie modyfikować konstrukcję. W 2012 roku ogłoszono zakupy od firmy Remington, Colt zaczął protesty, rozprawy sądowe - przegrał wszystko. Te batalie prawnicze wykorzystała belgijska firma FN (twórcy SCARa i M249), i to ona dostała kontrakt na najnowsze dostawy M4A1. Colt przegrał też inne, wcześniejsze procesy, które wytoczył o nazwę M4 i kwestie oznaczeń przeciw Heckler & Koch oraz Bushmasters Firearms. Rezultatem tego było wcześniej min. nadanie karabinkowi HK nazwy HK416 a nie HK M4 jak planowano. Sąd oddalił jednak wszystkie zarzuty, a ponadto uznał, że M4 to już nazwa potoczna na każdą broń z rodziny AR-15 z krótszą lufą i Colt nie ma do niej żadnej wyłączności. Nazwa AR-15 (choć też należy do Colta) funkcjonuje od dawna na rynku cywilnym, jako potoczne określenie każdego karabinka pół automatycznego z tej rodziny.

Rachel Washburn, źródło: dailymail.co.uk

Miss M4 :)
Mała ciekawostka na koniec. W Afganistanie - M4 nie jest wizytówką jedynie brodatych komandosów i walczących żołnierzy. Całkiem nieźle pasuje też chyba najładniejszej osobie wśród Zielonych Beretów  i użytkowniczek M4 Mod 0 Block II - Rachel Washburn.
Rachel jest byłą cheerleaderką drużyny Philadelphia Eagles. Po studiach wstąpiła do US Army i obecnie posiada stopień porucznika. Ma za sobą min. szkolenie spadochronowe, ale w armii służy jako oficer wywiadu wojsk lądowych. Odbyła już dwie tury w Afganistanie, gdzie działa w ramach operacji specjalnych. Jest pionierem w misjach związanych z kontaktem i pomocą lokalnej społeczności kobiet, zwłaszcza w sytuacjach, w których w tej kulturze obecność mężczyzn jest niestosowna (min. pomagała przy odbieraniu porodu w czasie burzy śnieżnej). Za swoją działalność i postawę - odznaczona medalami Rachel Washburn - jest w Ameryce stawiana jako wzór i uosobienie "American hero".

Rachel jako cheerleaderka i jako oficer w Afganistanie, źródło: dailymail.co.uk

Więcej zdjęć Rachel w artykule o niej z Daily Mail - KLIK

M4A1 z szynami DD w MoH:Warfighter i Mod 0 w Battlefield 3

M4 w grach komputerowych
Wizerunek popularnego karabinka w grach video jest z jednej strony świetny, z drugiej - kiepski. Świetny - bo obecny jest praktycznie w każdym tytule. Mizerny - bo twórcy dość dowolnie podchodzą do jego wersji czy swobody konfiguracji. W zasadzie nigdzie nie możemy skorzystać w miarę dobrze odtworzonego zestawu SOPMOD. Najbliższe oryginałowi są tu addony do ARMA oraz ewentualnie Medal of Honor: Warfighter. Tylko w tych dwóch pozycjach możemy zobaczyć elementy z Block 2. Znośnie jest też w Battlefield 3 -  choć tam dominują akcesoria z Block 1. Kuriozalny jest Battlefield 4 - gdzie dostajemy przestarzały i oddawany „na złom” M4, z serią trzech pocisków - ale pewnie górę wzięły zasady balansu rozgrywki multiplayer.

Wszystkie generacje M4 dzięki addonom do ARMA 3, od góry:
Standardowy M4A1
SOPMOD I
SOPMOD II Mod 1
MK.18 SOPMOD II Mod 1
Kliknij by zobaczyć w dużej rozdzielczości

W środowisku airsoftowym - M4 jest często zwany "choinką", z uwagi na ogromne możliwości konfiguracji i czasem absurdalne wręcz kombinacje - ale to stanowi właśnie jedną z jego największych zalet i przyczyn popularności. Przed twórcami gier wciąż stoją więc otwarte drzwi - by pozałatwiać wszystkie formalności z producentami - i zaoferować graczowi rozgrywkę z możliwością swobodnego dobierania akcesoriów SOPMOD Block II, zamiast dziesiątek egzemplarzy broni z Peru, Czech czy Kolumbii. To powinien być jeden z trzonów Battlefield 5!!! :)

Część akcesoriów, które można zamontować na M4A1 źródło: markfingar.com

"Stylusem i klawiaturą" na Facebooku!