Mitologia Japońska #4 Shichi Fukujin oraz Jizō i Kannon

Mitologia japońska opowiada o bogach, demonach, magicznych zwierzętach i boskich ludziach, jest głęboko zakorzeniona w japońskiej kulturze oraz ma swoje parę groszy w polityce państwa i co ważne, w niemalże niezmienionej postaci praktykowana jest do dziś. W czwartej części poszerzymy wiedzę o demiurgach Archipelagu. Skupimy się na bogach spoza kręgu sintoizmu, którzy pojawili się wraz z rosnącym wpływem Chin w granicach Japonii.

CZĘŚĆ PIERWSZA

CZĘŚĆ DRUGA

CZĘŚĆ TRZECIA

CZĘŚĆ CZWARTA - teraz czytasz

Większość wyznawanych przez japończyków bogów z poza tradycji shintō to buddyjscy buddowie i bodhisatwy, których kult, jak pamiętamy, pojawił się w kraju już w VI wieku. Do buddyzmu nowych wiernych przyciągały obietnice pomyślnych zbiorów i pokoju wiążące się z buddyjskimi obrzędami. Warto również przypomnieć, że buddyzm był postrzegany przez Japończyków jako kolejny dar od Chin, które miały ogromny wpływ na kultury całego regionu oraz świata.

Jednak postaci z tradycji buddyjskiej nie są jedynymi, które przedostały się do przeświadczeń mieszkańców Kraju Kwitnącej Wiśni. W mniejszym stopniu pojawiły się również bóstwa hinduistyczne oraz taoistyczne. Ciekawym przedstawieniem całej tej mieszanki jest Shichi Fukujin.

Shichi Fukujin

Shichi Fukujin czyli Synkretyczny kult siedmiu bogów szczęścia jest najlepszym przedstawieniem synkretyzmu sintoizmu z innymi religiami. Kult ten pojawił się w okresie Muromachi, przypadającym na okres XIV-XVI w., należy do niego siedem postaci z czterech różnych nauk religijnych: sintoizmu, buddyzmu, taoizmu, hinduizmu oraz zen.

Liczba siedmiu bogów nie została wybrana przypadkowo. Nieparzyste liczby bowiem uważane są za zawierające pierwiastek yin dający pomyślność. Nieparzysta liczba miała chronić również przed niezgodą bogów, ponieważ jeden głos zawsze mógł przeważyć spór i nie mogło dojść do impasu.

Ebisu

Ebisu jako jeden z bogów szczęścia odpowiada za poważanie (jinbō). Jest to jedyny bóg sintoistyczny w Shichi Fukujin. Poza szczęściem Ebisu jest uważany również za patrona rybołówstwa, rolnictwa, opiekuna handlu i rzemiosła oraz jednego z bogów chroniących domostwa. Przedstawiany jest zwykle jako bardzo pocieszny rybak, z powodu dwóch legend przedstawiających go jako boga lubującego się w rybołówstwie. Utażsamiany przez niektórych z Hiruko, niedoskonałego syna Izanamiego i Izanagi, który był, wg. Kojiki „miękki jak pijawka” obrazuje się go czasami jako posiadającego bliżej mi nieznany defekt ciała.

Benten (Banzaiten)

Pochodząca z hinduistycznego panteonu, utożsamiana z tamtejszą boginią wód Saraswati. Przez jednych kojarzona z opiekunką rolnictwa, przez innych za opiekunkę kobiecej urody, muzyki, handlu oraz sztuki. W grupie bogów szczęścia odpowiada za pogodne usposobienie (akiyō)

Benten objawiła się cesarzowi Shōmu we śnie i poleciła wybudować świątynię na wyspie Chikubu, znajdującej się na jeziorze Biwa, które zostały według wierzeń stworzone przez boginię. Benten w celu ochrony swoich wiernych na wyspie Enoshima (również stworzonej przez nią) przed pięciogłowym smokiem (gonzuryū) wyszła za niego za mąż. W ten sposób zamieniła złą naturę smoka zsyłającego niepowodzenia w sprzyjające ludziom bóstwo. Bogini przedstawiana jest jako piękna kobieta lutni ubraną w lekkie, zwiewne szaty lub nagą, grająca na lutni.

Bishamonten

Niepokonany wojownik, jeden z czterech niebiańskich królów Bishamonten, identyfikowany z hinduistycznym Waiśrawaną był czczony przede wszystkim przez samurajów. Rola najsilniejszego z czterech króli niebiańskich dawała mu zadanie ochrony państwa od północy, gdzie też głównie stawiano jego świątynie. Przedstawiany jest jako groźny wojownik o czarnej (rzadziej zielonej) skórze, ubranego w pełną zbroję i uzbrojonego we włócznię bądź chorągiew. Wśród siedmiu bogów Bishamonten odpowiada za autorytet (ikō).

Daikokuten

Kolejne bóstwo, japońskie utożsamienie hinduistycznego Mahākāā, Daikokuten, który w Shichi Fukujinodpowiada za bogactwo (yūfuku). Uznaje się, że demiurg jest w posiadaniu lekarst i mikstur o cudownych działaniach, między innymi przedłużającymi życie. Modlitwy do Daikokutena mają zapewnić dostatek w pożywieniu i pomyślność. Podobnie jak Ebisu jest jednym z bóstw chroniących domostwa. Ilustruje się go jako grubszego, starszego mężczyznę odzianego w dworskie szaty. W rękach trzyma przeważnie wór ze skarbami i młotek, z którego sypie się złoto, bądź worki ryżu.

Fukurokuju

Mający pod swoją opieką tolerancję (tairyō) Fukurokuju jest przedstawicielem trzech największych według taoizmu pragnień: szczęścia (fuku), pieniędzy (roku) i długowieczności (ju). Bóstwo to, według jednej z chińskich legend, lubowało się w wysokoprocentowych trunkach, zaś będąc już pod ich wpływem chwaliło się o swojej zdolności wpływania na długość życia ludzi. Prezentowany jest jako niski staruszek z nienaturalnie długą głową, poruszający się o lasce.

Jurōjin

Drugi przedstawiciel taoizmu w zestawieniu trzyma pieczę nad długowiecznością (jimyō), tak więc większość wznoszonych do niego modłów to prośby o długie życie. Zarówno obrazy jak i figurki ukazują go jako starszego brodacza o zdobionej lasce, jego towarzyszem jest natomiast czarny jeleń, którego kolor ma być wyznacznikiem długiego (2000 letniego) życia.

Hotei

Legendy mówią, że ten jedyny w zestawieniu mistrz zen, wzorowany jest na wędrownym mnichu z chin, żyjącym na przestrzeni X wieku. Ludzie, których spotykał w czasie swojej wędrówki chętnie pozwalali mu skorzystać z noclegu, wierzono bowiem, że jego obecność przynosi szczęście oraz miano nadzieję, że wędrowiec da się namówić na przepowiedzenie przyszłości domownikom, w czym ponoć nigdy się nie mylił. W swoim posiadaniu miał magiczny worek, który pomnażał wszystko, co się do niego włożyło, dlatego Hotei prowadził beztroskie życie w wiecznej podróży. Przedstawia się go jako grubszego mnicha o dużych uszach i szerokim uśmiechu.

Bodhisattwy i Buddowie

Jizō

Według legend Jizō złożył kiedyś ślubowanie, w którym ogłosił, że będzie pomagał stworzeniom odradzającym się w piekle i zostanie Buddą dopiero, gdy już nikt się nie będzie w nim odradzał. Uważa się więc go za obrońcę grzeszników oraz dzieci, które ze względu na swój wiek nie mogą odrodzić się w żadnej ze znanych nam ścieżek transmigracji, ponieważ nie mogły odróżnić dobra i zła. Jizō to najpopularniejsza postać z buddyjskiego panteonu w Japonii. Jego posążki można spotkać nie tylko w świątyniach, ale także na ulicach miast i przy drogach, Jizō bowiem, uważany za obrońcę podróżnych ma przypominać kierowcom o ofiarach wypadków drogowych. Bodhisattwę tego uważa się również za nieustraszonego wojownika, wybawcę ludzi, których ma spotkać nieszczęście, uzdrowiciela, a nawet za przynoszącego bogactwo i szczęście.

Kannon

Kannon ma zdolność objawienia się swoim wyznawcom w trzydziestu trzech postaciach – zależnie od ich potrzeb, dlatego nie jest nam dane określić płci tej postaci. Warto jednak przypomnieć, że za jej przejaw uznawana była również bogini Amaterasu. Kannon ze względu na swoją zdolność przybierania postaci jest w stanie ratować ludzi z sześciu ścieżek transmigracji, między innymi w piekłach, tak jak Jizō.

 

KONIEC CZĘŚĆI CZWARTEJ.

Bibliografia:

„Mitologia Japońska” A. Kozyra, Wydawnictwo Szkolne PWN Sp. Z o. o.

 pl.wikipedia.org

encyklopedia.pwn.pl

Odwiedź również stronę mojego bloga i polub mnie na fejsbuku, żeby być na bieżąco. Miło, gdybyś zostawił po sobie również ślad w komentarzu i dał znać, co sądzisz o moich wpisach.