Co się stało z grami typu Tycoon?

Zagrywaliśmy się w nie wszyscy – symulatory zarządzania szpitalem, wesołym miasteczkiem, czy zoo. Dziś gatunek ekonomicznych gier biznesowych został odrobinę zapomniany, jednak nadal pojawiają się całkiem interesujące, należące do niego produkcje.

Chyba każdy z nas choć raz w życiu marzył o zostaniu właścicielem wielkiego przedsiębiorstwa. Potentatem, który odkrywa fantastyczny pomysł na biznes i staje się rozpoznawalny na całym świecie, pomnażając swoje bogactwo. Spełnienie tych marzeń w formie wirtualnej oferowały od zawsze ekonomiczne gry strategiczne, nazywane potocznie tycoonami (tycoon oznacza w języku angielskim potentata), ze względu na pierwszą tego typu produkcję, która stała się światowym hitem. Mowa oczywiście o wydanym w 1990 roku Sid Meier's Railroad Tycoon.

Tytuły takie jak Theme Hospital, Rollercoaster Tycoon czy Pizza Tycoon znali w latach 90. niemalże wszyscy miłośnicy gier. Zagrywaliśmy się w nie na równi z największymi hitami pokroju Dooma czy Quake'a. Dzisiaj, w zalewie wysokobudżetowych gier akcji, spokojne symulacyjne produkcje trochę zaginęły w gąszczu multiplatformowych tytułów. Nie znaczy to jednak, że się nie ukazują. W niniejszym tekście przyjrzymy się zarówno starym, dobrym Tycoonom, jak i najnowszym przedstawicielom gatunku.

Naukowe początki

Bardzo ciekawy jest fakt, że gry wideo typu Tycoon wywodzą się z symulacyjnych gier naukowych, tworzonych na potrzeby badań ekonomicznych na uniwersytetach. Najstarszą znaną grą, stosowaną w ponad 55 uniwersytetach i 160 przedsiębiorstwach na całym świecie, jest Intopia którą stworzono w 1963 roku. Od tej pory przeniesiono ją na mnóstwo platform sprzętowych. Gra polega na drużynowym zarządzaniu gospodarką, w świecie podzielonym na cztery rywalizujące ze sobą nacje. Intopia stosowana jest w celach naukowych do dziś, w ulepszonej wersji, która ukazała się w 1995 roku.

Kolejną wartą odnotowania naukową grą z gatunku Tycoonów, jest Lemonade Stand. Jak sama nazwa wskazuje, jest to symulator stoiska na którym sprzedajemy lemoniadę. Zaprogramowany był początkowo na mainframe'y (wielkie komputery używane wyłącznie w przedsiębiorstwach) lecz później przeniesiono go także na domowe komputery Apple II. Gra powstała w 1973 roku, a na komputery osobiste przeniesiono ją w 1979 roku. Można powiedzieć, że jest to pierwsza gra typu Tycoon dostępna dla zwykłych użytkowników.

Popularność w latach 90.

Sid Meier's Railroad Tycoon

Symulacyjne gry ekonomiczne ukazywały się przez następne lata na różnych typach komputerów osobistych, przy czym wyraźnie przodował w tym temacie ZX Spectrum. Prawdziwe zainteresowanie Tycoonami zaczęło się jednak od gry Sid Meier's Railroad Tycoon, która ukazała się w 1990 roku na platformach MS-DOS, Amiga, Macintosh i Atari ST. Grę wydała firma MicroProse i zapoczątkowała popularną serię, na którą składają się dzisiaj jeszcze tytuły Railroad Tycoon Deluxe (1993), Railroad Tycoon II (1998), Railroad Tycoon 3 (2003) i Sid Meier's Railroads! (2006).

Pierwszy popularny Tycoon oferował cztery scenariusze: Zachodnie Stany Zjednoczone, Wschodnie Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i kontynent europejski. Zadaniem gracza było zarządzanie przedsiębiorstwem transportowym zajmującym się przewożeniem towarów i pasażerów za pomocą kolei. Gra umożliwiała budowę linii kolejowych oraz stacji wraz z infrastrukturą. Ponadto mogliśmy oczywiście nabywać także różne pociągi oraz decydować ile wagonów ma być dołączanych do każdego składu. Istotne było także określenie liczby stacji, na których pociąg miał się zatrzymywać – celem rozgrywki był bowiem transport surowców i ludzi między różnorakimi ośrodkami przemysłowymi i miastami. Warto dodać, że w pierwszym scenariuszu zaczynaliśmy zabawę z budżetem w wysokości 1 miliona dolarów, z czego połowa była zaciągniętym kredytem.

Theme Park

Olbrzymia popularność Railroad Tycoon doprowadziła do rozkwitu gatunku. W latach 90. pojawiło się więc dużo reprezentujących go produkcji, umożliwiających wcielenie się w managerów z najróżniejszych branż. Wymienić warto choćby DinoPark Tycoon (1993), SimFarm (1993), Pizza Tycoon (1994), SimHealth (1994), SimTower (1994) czy Transport Tycoon (1994). Kolejnym kamieniem milowym dla gatunku był Theme Park wydany w 1994 roku przez legendarne studio Bullfrog, odpowiedzialne także za fantastyczny Dungeon Keeper. Dość powiedzieć, że przy Theme Park pracował nieco kontrowersyjny (ze względu na szumne zapowiedzi swoich gier) lecz bardzo ceniony twórca Peter Molyneux, ojciec serii Populous, Dungeon Keeper, Black & White i Fable.

Duży sukces Theme Park zaowocował wydaniem kolejnego Tycoona produkcji Bullfrog, do dziś uważanego za jeden z najfajniejszych symulatorów zarządzania szpitalem. Mowa oczywiście o kultowym Theme Hospital wydanym w 1997 roku. Gra oferowała olbrzymie pokłady grywalności, podobnie jak poprzedniczka, co możliwe było m.in. dzięki świetnemu poczuciu humoru. W przeciwieństwie do innych Tycoonów, gry studia Bullfrog nie były bowiem całkiem poważne. W przypadku Theme Hospital pacjenci zapadali na fikcyjne, dziwaczne i zabawne choroby, a w poczekalni można było spotkać samego Rogatego Rozpruwacza, będącego maskotką Dungeon Keeper.

Lula: The Sexy Empire (mokry sen - dosłownie - dla wielu nastoletnich graczy)

Rok 1998 przyniósł trzy nowe dobre produkcje typu Tycoon, wyróżniające się na tle konkurencji formułą rozgrywki i tematyką. Pierwszy i zarazem najpopularniejszy z nich to Anno 1602: Creation of a New World, czyli symulator organizacji życia osadników na nowym kontynencie. Była to zarazem pierwsza produkcja z popularnej serii Anno, która ukazuje się na rynku do dziś. Kolejnym interesującym Tycoonem z 1998 roku jest Gangsters: Organized Crime od popularnej brytyjskiej firmy Eidos Interactive, odpowiedzialnej min. za serię Tomb Raider. Jak sama nazwa wskazuje, w grze wcielaliśmy się w oficera mafii, organizującego różne działania przestępcze. Gra wywołała przez to pewne kontrowersje, jednak nie tak duże jak kolejny osobliwy Tycoon z 1998 roku, czyli Lula: The Sexy Empire. W grze wcielaliśmy się w rolę reżysera filmów pornograficznych, a jednym z naszych obowiązków było dogadzanie tytułowej gwiazdce porno.

RollerCoaster Tycoon

RollerCoaster Tycoon to dla wielu graczy najlepszy przedstawiciel gatunku

Osobny akapit należy się prawdopodobnie najbardziej kultowej grze typu Tycoon, która dla wielu graczy uważana jest niemalże za synonim całego gatunku. Mowa oczywiście o grze RollerCoaster Tycoon, stworzonej przez firmę MicroProse i wydanej 31 marca 1999 roku na komputerach osobistych przez Hasbro: Interactive. Później ukazała się także na konsoli Microsoft Xbox. Co ciekawe, game designem i zaprogramowaniem całej tej produkcji zajmował się zaledwie jeden człowiek – Chris Sawyer. Wspierali go jedynie grafik Simon Foster i muzyk Allister Brimble. To bardzo imponujące, że jedna z najlepszych gier typu Tycoon w historii powstała dzięki staraniom zaledwie trzyosobowego zespołu.

W grze stawaliśmy się właścicielem wesołego miasteczka, a dokładniej parku rollecoasterów, czyli kolejek górskich. Celem rozgrywki było oczywiście zapewnienie rozwoju przedsiębiorstwa, co realizowane było m.in. poprzez odpowiednie balansowanie wysokością cen biletów i wynagrodzenia dla pracowników. Zarobione pieniądze inwestowaliśmy w odpowiedni rozwój techniczny i konserwację sprzętu, a także nabywanie kolejnych atrakcji. Wybierać mogliśmy spośród wielu form rozrywek z domami strachu włącznie, jednak najprzyjemniejszym i zarazem najbardziej charakterystycznym elementem gry było budowanie tras tytułowych rollercoasterów.

W wersji PC gra spotkała się z bardzo ciepłym przyjęciem ze strony graczy i krytyków – magazyn PC Gamer wystawił jej ocenę 91/100. Dlatego też doczekała się dwóch dużych rozszerzeń oraz licznych kontynuacji: RollerCoaster Tycoon 2, RollerCoaster Tycoon 3, RollerCoaster Tycoon 3D, RollerCoaster Tycoon 4 Mobile i RollerCoaster Tycoon World.

Współczesne gry typu Tycoon

W Tropico 5 nie brakuje ładnych widoków

Obecnie na rynku ukazuje się sporo gier z gatunku, jednak wyraźnie nie jest ich tak dużo, jak w latach 90. Największą i najpopularniejszą serią tego typu jest w ostatnim czasie Tropico, czyli symulator dyktatora, zarządzającego fikcyjnym mikro-państwem, na wyspie gdzieś w rejonie ameryki środkowej. Gry z serii Tropico charakteryzują się bardzo specyficznym i błyskotliwym poczuciem humoru oraz przyjemną, wakacyjną atmosferą wynikającą z umiejscowienia akcji. Seria została zapoczątkowana w 2001 roku. Jej kolejne odsłony to Tropico 2: Pirate Cove (2003), Tropico 3 (2009) i Tropico 4 (2011), a najnowsza odsłona, zatytułowana Tropico 5, ukazała się w 2014 roku.

Kolejną bardzo popularną produkcją z gatunku jest Game Dev Tycoon, który ukazał się w 2012 roku. Jak sama nazwa wskazuje, wcielamy się w nim szefa studia tworzącego gry wideo. Produkcja zyskała bardzo dużą i zasłużoną popularność ze względu na połączenie humoru i realizmu. O grze zrobiło się jednak bardzo głośno ze względu na bardzo oryginalne zabezpieczenie DRM, które dotknęło tych, którzy sięgnęli po piracką wersję. W pewnym momencie rozgrywki grający na piracie zaczynają bowiem tracić fundusze na prowadzony projekt, a gra informuje, że studio traci pieniądze w wyniku piractwa. Było to więc zarazem nieco wymyślne i złośliwe zabezpieczenie, ale także dość obrazowe przedstawienie problemu – w końcu twórcy gier zarabiają swoją działalnością na życie i nie pracują charytatywnie.

Oryginalne zabezpieczenie antypirackie w Game Dev Tycoon

Kontynuując wątek współczesnych gier typu Tycoon nie można także zignorować faktu, że przeżywa on obecnie mały renesans na urządzeniach mobilnych. Co ciekawe, za wiele najlepszych gier z gatunku dostępnych na smartfonach i tabletach, z iOS i Androidem, odpowiedzialna jest tak naprawdę jedna firma. Mowa o japońskim studiu Kairosoft, mieszczącym się w Tokio. Wśród stworzonych przez nią Tycoonów dostępnych w języku angielskim wymienić można: Game Dev Story, Grand Prix Story, Kairobotica, Hot Springs Story, Pocket League Story, Pocket League Story 2, Tennis Club Story, Pocket Stables, The Sushi Spinnery, The Ramen Sensei czy World Cruise Story. Warto dodać, że wiele z tych gier opartych jest na modelu biznesowym free to play.

Pisząc o produkcjach z gatunku, przygotowanych specjalnie na smartfony i tablety należy także koniecznie wspomnieć o grze Tiny Tower. Dostępna jest na platformach iOS i Android, a stworzyło ją nieduże studio NimbleBit. Celem rozgrywki jest zarządzanie wieżowcem, zamieszkałym przez wirtualną społeczność. Naszym zadaniem jest dogadzanie mieszkańcom, a zarobki pochodzące z czynszu możemy przeznaczać na wznoszenie kolejnych pomieszczeń oraz pięter. Gra cieszy się sporą popularnością, jednak jeszcze większym hitem okazał się tytuł Star Wars: Tiny Death Star (screenshot po lewej) stworzony przez Disney Mobile i NimbleBit. Jak sama nazwa wskazuje, mieliśmy do czynienia z klonem Tiny Tower umiejscowionym jednak w realiach Gwiezdnych Wojen. Gra cieszyła się olbrzymią popularnością, wskakując do pierwszej dziesiątki pod względem zysków z mikropłatności na iOS i Androidzie, dlatego też bardzo dziwna była decyzja Disneya o usunięciu jej ze wszystkich platform dystrybucji. Twórcy z NimbleBit byli swoją drogą z tego powodu naprawdę wściekli, ponieważ stracili mnóstwo potencjalnych zysków. Obecnie w Tiny Death Star możemy zagrać tylko jeśli sami pobierzemy plik APK z sieci (w przypadku Androida) lub posiadamy grę w historii swoich pobrań Google Play lub Appstore.

Fallout Shelter - zagrajcie, a nie pożałujecie

Zbrodnią wręcz byłoby także zapomnienie o rewelacyjnym Fallout Shelter, czyli symulatorze zarządzania schronem przeciwatomowym umiejscowionym w uniwersum kultowej serii Fallout. Gra jest niezwykle zabawna i wciągająca, a ponadto charakteryzuje się bardzo atrakcyjną oprawą audiowizualną. Jeśli lubicie gry ekonomiczne sprawdźcie ją koniecznie. Można w nią pograć za darmo na urządzeniach z systemami Android i iOS, a zapowiedziano także wersję na pecety. Chociaż zawiera mikropłatności, nie stanowią one absolutnie żadnego utrudnienia dla przyjemności z rozgrywki, co samo w sobie jest ewenementem w przypadku gier free to play. Po prostu sprawdźcie Fallout Shelter, a nie będziecie żałować.

Jak widać na powyższych przykładach, gatunek Tycoonów ma się obecnie całkiem nieźle, jednak obecnej sytuacji brakuje trochę do lat jego świetności. Zdecydowanie widoczny jest także trend przenoszenia gier ekonomicznych i symulacyjnych na smartfony i tablety, co bardzo często łączone jest ze stosowaniem modelu biznesowego free to play. Może się więc niestety okazać, że na duże, pełnoprawne Tycoony na PC będziemy czekać coraz dłużej.